Ons brein
Reactie en aanpassing
In ons (dagelijks) leven wordt voortdurend reactie en aanpassing gevraagd aan talloze, steeds wisselende situaties. In ons brein bevinden zich miljarden hersencellen (neuronen), die onderling op verschillende wijzen communiceren en verbinding onderhouden met alle andere delen van ons lichaam. Het brein wordt voortdurend op de hoogte gehouden van alles dat er zich binnen en buiten ons lichaam afspeelt en geeft ook voortdurend signalen af met het doel alle processen in die binnen en buitenwereld te begrijpen en te (be)sturen.
Voortdurend actief
Ons brein is voortdurend actief, dag en nacht en 'draait' op glucose, verbruikt 30%-40% van al onze energie. De mate waarin en de manier waarop ons brein actief is verschilt echter wel in hoge mate, afhankelijk van wat we aan het doen zijn. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is zelfs het brein van een persoon in meditatieve toestand nog heel actief, enkel op een zeer evenwichtige manier, met weinig 'ruis'. Een onrustig brein (hoofd) is niet per definitie heel druk, maar heeft wel veel ruis en communiceert ineffectief.
Stabiliteit en flexibiliteit
Een effectief functionerend brein waarborgt zowel een bepaalde mate van stabiliteit als flexibiliteit. Stabiliteit bijvoorbeeld bij het onderhouden van concentratie, of het aansturen van spieren om stabiel te lopen of stil te staan. Flexibiliteit is nodig om bijvoorbeeld bliksemsnel te kunnen reageren op een veranderende of bedreigende situatie. Dit samenspel van stabiliteit en beweeglijkheid kan worden verstoord door tal van invloeden van binnenuit en van buitenaf. Zo zal bijvoorbeeld het ervaren van angst in veel gevallen de persoon doen verstarren; de stabiliteit neemt toe ten koste van de flexibiliteit en er is veelal een minder adequaat antwoord mogelijk, op een veranderende situatie.
Aanpassingsvermogen en herstel
De gehele levende natuur toont een grote mate van aanpassingsvermogen en herstel, zo ook uiteraard ons brein. Alles in de natuur volgt de wetmatigheden van 'vraag en aanbod', van optimale bouw en minimaal verbruik van energie. De natuur is in wezen perfect, al snappen we vaak nog niet dat perfectie betekent dat aan alle eisen tegelijkertijd voldaan moet worden en denken we dat we het zelf beter zouden kunnen (maken).
Verstoord evenwicht
Dit natuurlijke, dynamische evenwicht raakt echter verstoord als er beschadigingen optreden. Het evenwicht raakt verstoord als er langdurige te grote en te snelle aanpassingen worden gevraagd; als een natuurlijk ontwikkeling niet of minder goed heeft kunnen plaatsvinden; als het systeem voortdurend wordt onder- of overbelast of slecht onderhouden en gevoed. Hoe geweldig veerkrachtig ons lichaam (ons gehele wezen) ook is, hoe geweldig veel compensatie mogelijkheden ons brein ook heeft, er is aan alle aanpassing een grens. Als het natuurlijke herstel- en compensatie vermogen uitgeput raakt gaat het evenwicht tussen stabiliteit en flexibiliteit verloren. Vraag en aanbod mechanismen raken overspannen, keuze vrijheid gaat verloren. Het resultaat is een breed scala van lichamelijke en mentale klachten.