Hersengolven & Hersengebieden (Brodmann areas)
1. Hersengolven
De activiteit van de hersencellen (neuronen) is uitwendig te meten aan het schedel oppervlak. Voor klinische doeleinden wordt in de regel een frequentie bereik van 0 – 40Hz gebruikt. Voor wetenschappelijke doeleinden worden ook de hogere frequenties gemeten en geanalyseerd. Voor onder andere het gebruik in de neurotherapie worden deze hersen frequenties verdeeld in frequentiebanden. In de verschillende literatuur komen kleine verschillen voor in deze indeling. De indeling is dus enigszins arbitrair. Bij elke frequentie band hoort een specifieke activiteit.
Zo is duidelijk geworden dat in elke bewustzijnstoestand andere frequenties in de hersenen de overhand hebben, domineren. Voor alle duidelijkheid, alle frequenties zijn altijd aanwezig, enkel de onderlinge verhoudingen veranderen afhankelijk van de bewustzijnstoestand en activiteit van de persoon.
Delta
Tijdens diepe slaap overheersen Delta golven met een frequentie van 0-4Hz. Pasgeboren baby’s vertonen in hun EEG een dominantie in Delta (en slapen dan ook bijna altijd) Delta in de waaktoestand is belangrijk als ‘grondritme van het brein’. Een groot deel van de onbewuste processen wordt bepaald door de sterkte van het Delta ritme.
Afbeelding 1. Grafische weergave van Delta golven, 0 – 4Hz
Theta
Tijdens de toestand tussen waken en slapen, zijn vooral theta golven (4-8Hz) dominant. In de slaap wordt de Theta dominantie ook wel de ‘dream state’ genoemd. Veel theta activiteit zie je ook in toestand van ‘dagdromen’, of in hogere sferen verkeren, maar ook bij helderziendheid en een toestand van grote empathie. Theta is verder belangrijk bij leer- en geheugen processen.
Afbeelding 2. Grafische weergave van Theta activiteit, 4 – 8Hz
Alfa
De volgende frequentie band is de meer bekende Alfa band. Alfa wordt in het algemeen geassocieerd met een toestand van rust en ontspanning. Alfa hoort echter ook bij ‘stevig in je vel zitten’ en ook bij veel leerprocessen is alfa activiteit belangrijk. Te weinig alfa is vaak te zien bij personen met slaapproblemen.
Afbeelding 3. Grafische weergave van alfa activiteit, 8 -12Hz
Beta 1
Beta 1 golven van 12-15Hz horen bij een heldere waaktoestand. In veel systemen wordt geen onderscheid gemaakt tussen Beta1 en Beta 2. Een sterke activiteit van Beta 1 wordt geassocieerd met een rustige, heldere en wakkere toestand van zelfbewustzijn. Beta 1 is als een buffer voor (teveel) indrukken van buitenaf.
Afbeelding 4. Grafische weergave van Beta 1 activiteit, 12 – 16Hz
Beta 2,3
Beta 2 activiteit (16 – 23Hz) hoort bij oplossend denken, rekenen en lezen, in feite bij alle cognitieve activiteiten. Omdat we in onze samenleving zo sterk gericht zijn op het cognitieve, komt het veel voor dat Beta 2 te sterk in het EEG aanwezig is. Ons brein past zich aan aan dat wat er veel gevraagd wordt. Het duurt dan een poos voordat het brein weer ‘tot rust’ komt.
Komen we in een meer haastige of stress situatie terecht of zijn er oude onverwerkte trauma’s in het geding, dan toont het EEG vaak veel en uitgebreide beta 3 (23 – 32Hz) activiteit. Een overmaat aan Beta 3 gaat vaak samen met veel spierspanning in het lichaam en/of druk gedrag. Te veel Beta 2 en Beta 3 activiteit kost veel energie.
Afbeelding 5. Grafische weergave van Beta 2,3 activiteit, (16 – 32Hz)
Gamma
Alle frequenties hoger dan 32Hz wordt in principe Gamma genoemd. Een belangrijke, apart te noemen frequentie is 40Hz. Deze bijzondere frequentie wordt gezien wanneer er plotseling een waardevolle gedachte, of oplossing van een probleem opduikt. Dit wordt ook wel ‘aha erlebnis’ genoemd. Hogere gamma frequenties worden veelvuldig in verband gebracht met bijzondere heldere of meditatieve toestanden. Veel (foute) Gamma komt ook veelvuldig voor bij angst en paniekaanvallen of een ernstig overspannen brein.
Afbeelding 6. Grafische weergave van Gamma activiteit
QEEG
Voordat de verdeling van deze hersenactiviteit, opgedeeld in deze frequentiebanden, geanalyseerd kan worden moet dus eerst een QEEG gemaakt worden. In afbeelding 7, hieronder, ziet u een voorbeeld van een 19- kanaals QEEG.
Afbeelding 7. Grafische weergave van het ruwe QEEG signaal 19-kanaal.
In de software die voor neurotherapie wordt gebruikt, wordt het ‘ruwe signaal’ vervolgens dus opgesplitst in frequentiebanden en genormeerd naar een database met QEEG’s van gezonde proefpersonen. De normering geschiedt naar leeftijdsgroep.
Uiteindelijk komt er op deze manier een heel scala van persoonlijke gegevens beschikbaar, waarin zowel de absolute sterkte (absolute power) per frequentie band van de hersenactiviteit, maar ook de mate van communicatie mogelijkheden (coherence & phase) zichtbaar wordt gemaakt. (Afbeelding 8)
Verdere verfijning van deze gegevens is mogelijk omdat de software ook in staat is om gegevens per frequentie te geven, zowel oppervlakkig als in dieper gelegen hersendelen. (afbeeldingen 9 en 10).
Afbeelding 8. Grafische weergave van een uitgewerkt QEEG
Afbeelding 9. Grafische weergave van een uitgewerkt QEEG per Herz
Afbeelding 10. Loreta weergave van 4Hz activiteit in een diepgelegen structuur. Brodmann area 32
2. Hersengebieden (Brodmann areas)
Korbinian Brodmann (17 november 1868 - 22 augustus 1918) was een Duits neuroloog die bekend is geworden door zijn indeling van de schors van de grote hersenen (cortex cerebri) in 52 gebieden, op grond van de cytoarchitectuur (histologische kenmerken) van de hersenen. Deze hersenkaart met de zogenaamde brodmanngebieden wordt ook in onze tijd nog veelvuldig gebruikt als standaardaanduiding van diverse hersengebieden.